Neyse halim çıksın Alexam
Amazon biliyorsunuz “bunu alanlar bunu da almış” teknolojilerinin pîri. Dükkanlarında bu veriyi kullanarak, şu anda incelediğiniz şeylerle ilgilenenlerin başka nelerle ilgilendiğini size gösteriyor. Böylelikle hem daha çok satış yapıyor hem de birbirleri ile ilişkili ürünler arasında organik bir bağ kuruyor. Bu bağın müşteri adaylarına gösterildikçe, sadece gösterildiği için bozulması ayrı bir doktora tezi konusu ve eminim Amazon’un bünyesinde sadece bu konu üzerine kafa patlatan bilim adamları mevcut. Her neyse, Amazon bu konuya olan merakına uygun olarak taa 1999’da “bu siteye girenler bu sitelere de girmiş” bilgisini toplayan Alexa isimli şirketi satın aldı.
Alexa insanların tarayıcılarına bir araç çubuğu ekliyor ve hangi sitelere gittiklerinin bilgisini toplayıp halka açık istatistikler sunuyor. Pek güzel, peki insanlar niçin bu piyasa araştırmasının bir parçası olmak için gönüllü oluyorlar? Çünkü aynı araç çubuğuna birkaç işe yarar özellik eklenmiş. Örneğin, size bulunduğunuz sitenin istatistiklerini veriyor, bu site ile ilişkili (bu siteye girenlerin girdikleri diğer) siteleri gösteriyor. pop-up’ları bloke ediyor. Kısacası havuç verip, işinize yarayıp, araç çubuğunu kurdurtmaya çalışıyor. Bu iyilikleri başka bir amaçla yapıyor olması yüzünden de sık sık hinoğluhinlikle suçlanıyor.
Başlarda Alexa’nın topladığı veri pek ciddiye alınmazken, artık araç çubuğunu yükleyenlerin sayısı o kadar arttı ki, internet nüfusunun doğru bir örneklemesine sahip olduğu söylenebilir (tartışılabilir diyelim) . Ne olursa olsun, artık reklamverenler hele türk reklamverenler bir siteye reklam vermeden önce Alexa grafiğine muhakkak bakıyorlar. Bu yüzden Türk bloglarının gelişmesi ve reklamverenlerin radarlarına girmesi adına, eğer Türk bloglarında dolaşıyorsanız, Alexa araç çubuğunu yüklemenizi biz de tavsiye ediyoruz. Bu konu hakkında aftermath’ın (Cem Başpınar) güzel bir yazısını şu adreste bulabilirsiniz: https://chatkapi.com//hop/bildirgec. Ayrıca Alexa’ya göre Türkiye’nin top 100’ü: https://chatkapi.com//hop/alexa.
Alexa’yı anlatmaya daldım, oysa bu haftanın konusu Amazon’un alexaholic.com adlı siteye açtığı dava idi. Alexaholic (alexakolik manasına geliyor, yeni ismi ve adresi http://statsaholic.com) Alexa grafiklerini, Alexa’nın kendisinden çok daha kolay ulaşılabilir kılan güzel bir servis olarak bu sene başında ortaya çıktı. Servisi kullanmak o kadar kolaydı ki, insanlar Alexa’nın kendi sitesine gidip grafiklere bakmak yerine alexaholic’i kullanmaya başladılar.
Yeni web2.0 düsturuna göre kendi işlerini onlardan iyi yapan bu minik servisi kucaklamaları, desteklemeleri, hatta yaratıcısını işe almaları bekleniyordu; Google genelde öyle yapıyor. Ama Alexa bu işten hiç hoşlanmadı ve önce alexaholic.com’da kendi grafiklerinin görünmesini engelledi, sonra 26 Mart’ta alexaholic’in yaratıcısı Ron Hornbaker’a dava açtı. Üstüne üstlük, kendi tasarımını da alexaholic’e biraz benzetmek suretiyle şimşekleri iyice üzerine çekti.
En son Web2.0Expo (https://chatkapi.com//hop/expo) isimli fuarda, O’Reilly yayınevinin patronu Tim O’Reilly, Amazon’un patronu Jeff Bezos’u yüzlerce izleyicinin önünde “ayıp değil mi Jeff’ciğim?” diyerek sıkıştırmış. (https://chatkapi.com//hop/zdnet) Ama daha sonra Jeff Bezos ile aslında prezantasyon öncesi bu konuyu konuştuklarını ve birçok konuda Alexa’ya hak verdiğini ama bunun prezantasyon sonrası yapılan soru cevap seansında pek belli olmadığını yazmış. (https://chatkapi.com//hop/oreilly) Sonuçta Alexa kendi topladığı, el emeği göz nuru datasının başkaları tarafından ne şekilde kullanılabileceğine karar verme yetkisine sahip diyor.
Buradan enteresan ve yeni bir çelişki doğuyor. Verisini zaten halktan toplayan bir servis, bu veriyi halka geri verişi üzerinde ne kadar hakka sahip, bu veriyi kullanarak daha iyi bir servis yaratan birisi gerçekten telif haklarını ihlal ediyor sayılabilir mi? Bunlar çözülmeyi bekleyen yeni beyin jimnastiklerimiz.
Bu veriler hiçi mi hiç sağlıklı değil. Kim ne derse desin, bu konudaki bir çok kişi aynı şeyi diyecektir. Alexa kim ki hangi sitenin iyi olduğunu gösterecek ? Bende yüklü değil, belki benim siteme gelenlerin %90’da benim gibi düşünüp, bu toolbarı yüklemediler, fakat çok tutuluyor, ziyaretci de haddinden fazla. Ne olacak şimdi, Alexa’ya göre yerlerde sürünüyorum, fakat aslında çok iyi bir yerdeyim.
Bu yüzden bu verileri kale alan reklamlar verenleri kınıyorum. Kimden öğrenmişler anlamış değilim. Bence günümüzde, özellikle Blog’lar için techorati gibi siteler önemlidir. Bir toolbarın getirdiği ziyaretci sayısı değil.
Niye bütün amaç daha fazla sayıda ziyaretçi çekmek üzerine yoğunlaşıyor ki? Aslında önemli olması gereken işe yarayan ziyaretçinin, kaliteli ziyaretçinin, alış veriş yapan, hizmetlerden yararlanan ziyaretçinin fazla olmasıdır. Bunun ölçülmesine dair teknolojilere yönelseler daha iyi ederler gibi geliyor bana. Yoksa kuru ziyaretçi artık pek bir şey ifade etmiyor.
Şahsen ben Alexa’yı iki defa kurup kaldırmış birisiyim. Bu noktada Fatih Bey’e katılıyorum. Bir kere hiç sempatik değil. Örneğin Google ürünleri gibi aramızda bir hissi bağ oluşturmuyor, son derece soğuk. Bir de üstüne bizden topladığı verilerle efelenmeleri daha da negatif bir durum. Teknolojik olarak bükemediği bileği öpmeyen adamdan ne hayır gelir ki zaten. Kibir insanlar için iyi olmadığı kadar firmalar için de pek iyi değildir.
merhaba,
@Fatih Arslan,
Şöyle diyeyim. Alexasına bakıp sitelere notunu veren reklamverenleri savunmak istemezdim, ama bu televizyonların rating hesaplarından çok farklı birşey değil. Alexa sonuçta dünyanın en büyük örnekleme havuzuna sahip ölçüm cihazı. Reklamverenin elinde daha iyi birşey yok.
Artı, büyük markalar hep büyük kalabalıkların peşindeler, ayda 3 – 4 milyon pageview’un altına maalesef kimse bakmıyor. küçük sitelere reklam vermek demek, bir yandan da hepsine küçük küçük faturalar kesmek, hepsinin istatistiklerini takip etmek, hepsine “bu reklamı yayınlar mısın?” diye sormak, kaprisleri ile uğraşmak (öyle görünüyordur eminim) demek. bu da pek fizibl gelmiyordur sanırım.
@Selçuk Hoca,
Aslında amazonun çaktırmadan bunu alexa ile yaptığına eminim. Kim ne alıyor çok iyi biliyorlardır. Tam amazon stili bunu alanlar bunu da almış türü bilgi.